بیماری اسکیزوفرنی

اسکیزوفرنی چیست؟

بیماری‌ای که همواره به عنوان یکی از پیچیده‌ترین اختلالات روانی مطرح بوده، بیماری اسکیزوفرنی است. بیماری اسکیزوفرنی یا شیزوفرنی یک بیماری روانی است که در آن مرز میان خیال و واقعیت مخدوش می‌شود. خود فرد مبتلا غالباً از بیماری‌اش آگاهی ندارد و این امر باعث دشواری معالجه می‌شود

اسکیزوفرنی یک نوع بیماری اختلال روانی با شرایط خاص است که زندگی شخصی و حتی کاری فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهد. بیمار اسکیزوفرنی هذیان می‌گوید و مطالبی را بر زبان می‌آورد که واقعیت ندارند. نشانه‌ها و علائم اسکیزوفرنی بسیار شبیه به دیگر اختلال‌های روانی است. پس نباید با مشاهده اولین نشانه‌ها در یک فرد، او را یک بیمار مبتلا به اسکیزوفرنی یا روان پریشی دانست، بلکه تشخیص نهایی با دکتر روانپزشک است

علت‌ شروع بیماری اسکیزوفرنی

اسکیزوفرنی یک بیماری چند علتی است. تصور میشود این بیماری از تعامل ژن با محیط با عوامل آسیب پذیر درگیر در آن ایجاد میشود. از دوران بارداری تا بزرگسالی عوامل متعددی در آن دخیل میباشند

در نهایت در توضیح علت باید گفت افراد با آمادگی زیستی برای ابتلا به این بیماری متولد می‌شوند و زمانی که عوامل محیطی هم آماده باشد شرایط برای بروز اختلال فراهم می‌شود و در زمانی که فرد در شرایط خطر قرار می‌گیرد اختلال آغاز می‌شود. از چنین شرایطی با عنوان آمادگی زیستی- روانی- اجتماعی یاد می‌شود

اسکیزوفرنی و علائم آن

• هذیان: باورهای غلطی که بیمار بر آن اصرار دارد و با دلیل و برهان نیز نمی‌توان او را قانع کرد به‌عنوان‌مثال فرد بیمار باور دارد که می‌تواند ستاره‌ها را کنترل کند
• توهم دیداری یا شنیدار: در اغلب موارد بیماران صداهایی را می‌شوند یا تصاویری می‌بینند که وجود خارجی ندارد
• گفتار درهم: فرد نمی‌تواند صحیح هدف، منظور و یا خواسته‌اش را بیان کند
• انزوای اجتماعی: دوری از محیط‌های اجتماعی مثل محل کار یا تحصیل
• رفتار آشفته: مانند نامرتب لباس پوشیدن ، گریه کردن
• بی‌احساسی: توانایی خود در بروز احساسات و عواطف را از دست می‌دهند

انواع اسکیزوفرنی کدامند؟

انواع اسکیزوفرنی عبارتند از:

• پارانوئید: رایج‌ترین نوع این بیماری پارونویا است که با توهم و هزیان‌های سازمان‌یافته همراه است. به خصوص توهم‌های شنیداری در آن‌ها زیاد دیده‌می‌شود. هزیان‌هایی مانند: سوء‌ظن، بزرگ‌منشی، هزیان حسادت و اینکه فکر می‌کنند تحت تعقیب هستند و … .
• کاتاتونیک: دچار اختلالات حرکتی می‌شوند، در رفتارهایشان زیاده‌روی نشان می‌دهند و رفتارهایشان عجیب و ناگهانی است. گاهی تحریک‌پذیری و بی‌قراری شدید دارند ولی گاهی دچار بهت‌زدگی و کندی در حرکات می‌شوند و نسبت به محیط پیرامون خود بی‌تفاوت هستند. حتی در هنگام گرسنه‌گی غذا نمی‌خورند و نمی‌توان به آن‌ها غذا داد. این نوع بسیار نادر است.
• آشفته: رفتارهای آشفته و نامتناسب دارند، حالت صورتشان با گفتارشان تناسب ندارد و اغلب ادا و اطوار درمیاورند. گاهی بدون هیچ علتی شدیدا می‌خندند و نسبت به نظافت بی‌تفاوت هستند.
• هیجانی: حرکات شدید و گاهی خشونت آمیز دارند.
• نامشخص: علائم مختلفی از این بیماری را دارند ولی رفتارهایشان مرتب تغییر می‌کند و نمی‌توان آن‌ها را در دسته خاصی قرار داد. از علائم آن‌ها می‌توان به گوشه‌گیری، بیکاری و تغییر در رفتار اشاره کرد. این حالت در صورتی که با هزیان و توهم همراه نباشد ممکن است تشخیصش بسیار دشوار می‌شود.
• باقیمانده: یعنی قبلا علائم شدید این بیماری را تجربه کرده‌اند ولی الان علائم خفیف‌تری دارند که از آن حمله شدید باقیمانده و خیلی جدی نیست.

علت بیماری اسکیزوفرنی چیست؟

علت بیماری روانی اسکیزوفرنی هنوز مشخص نیست. به نظر می‌رسد که از ترکیب چندین عامل مختلف که در افراد مختلف متفاوت است به وجود می‌آید. این عوامل شامل:

1. ژن: گرچه در حدود یک نفر در هر صد نفر به اسکیزوفرنی مبتلا می‌شوند، یک نفر از هر ده نفر مبتلابه اسکیزوفرنی دارای والدین بیمار هستند. مطالعات بر روی دوقلوها نشان داد که دوقلوهای همسان تا آخرین مولکول DNA دقیقاً ساختار ژنتیکی یکسانی دارند. اگر یکی از دوقلوهای همسان مبتلابه اسکیزوفرنی شود، در حدود 50 درصد احتمال ابتلای دیگری هم وجود دارد؛ اما دوقلوهای غیر همسان از ساختار ژنتیکی یکسانی برخوردار نیستند. درصورتی‌که یکی از آنان به اسکیزوفرنی مبتلا شود امکان ابتلای دیگری خیلی کم است.
2. صدمات مغزی: طبق اسکن‌های مغزی پیشرفته‌ای که از افراد مبتلا گرفته‌شده نشان می‌دهند که تفاوت‌هایی در مغز افراد مبتلابه اسکیزوفرنی در مقایسه با افراد سالم وجود دارد و ممکن است بخش‌هایی از مغز بعضی از افراد مبتلابه اسکیزوفرنی به‌اندازه طبیعی رشد نکرده باشد. علت آن ممکن است به خاطر  مشکلات دوران تولد باشد که بر میزان اکسیژن رسیده به مغز نوزاد تأثیر می‌گذارند  و یا مبتلا شدن به ویروسی خاص  درماههای اول حاملگی.
3. داروهای روان‌گردان و الکل: به نظر می‌رسد گاهی اوقات استفاده از داروهای روان‌گردان منجر به اسکیزوفرنی می‌شوند. داروهایی مانند اکستازی، LSD، آمفتامین‌ها و کراک. مشخص است که آمفتامین‌ها می‌توانند منجر به علائم بیماری‌های روانی شوند اما با توقف مصرف، این علائم نیز برطرف می‌شوند.
4. شاهدانه علف و ماری‌جوانا: مصرف بیش‌ازحد این مواد خطر ابتلا به اسکیزوفرنی را دو برابر می‌کند که متأسفانه مصرف این مواد در بین جوانان بیشتر شایع است.
5. استرس: علائم بیماری معمولاً اندکی بعد از مشکلات زندگی ظاهر می‌شوند. مشکلاتی چون اتفاقات ناگهانی مانند تصادف در رانندگی مشکلات روزمره مانند مشکلات کار یا تحصیل و البته در این میان استرس‌های طولانی‌مدت مانند درگیری‌های خانوادگی اثرات شدیدتری دارند.
6. محرومیت‌های دوران بچگی: شواهدی مبنی بر اینکه در کنار دیگر اختلالات ذهنی، تجربیات محرومیت و تجاوز در دوران کودکی موجب اسکیزوفرنی می‌شود وجود دارد.

جهت شرکت در دوره آسیب شناسی روانی و مصاحبه تشخیصی اینجا کلیک کنید.

درمان بیماری اسکیزوفرنی

درمان داروئی اسکیزوفرنی

هرچند درمان این بیماری هنوز وجود ندارد اما می‌توان علائم آن را تا حد زیادی کاهش داد. مصرف دارو بخش بسیار مهمی از درمان محسوب می‌شود. داروهایی که در این بیماری استفاده می‌شود، داروهای ضد روان‌پریشی است که علائم روانی را در فرد مبتلا کاهش می‌دهد.

گاهی از داروهای ضدافسردگی و ترکیب با آن‌ها داروهای ضد روان‌پریشی نیز استفاده می‌شود. کلورپرومازین، هالوپریدول، پرفنازین، فلوفنازین، تریفلوپرازین و پیموزاید داروهایی هستند که توسط روان‌پزشک برای کاهش علائم اختلال این بیماری تجویز می‌شوند. دارودرمانی نشانه‌های به‌اصطلاح القایی یا مثبت را درمان می‌کند.

درمان‌های روان‌شناختی اسکیزوفرنی: اگرچه درمان دارویی از درمان‌های اصلی به‌حساب می‌آید، اما باید توجه کنید که درمان‌های روان‌شناختی در کنار آن از اهمیت زیادی برخوردار است. انواع درمان روان‌شناختی شامل:

درمان شناختی رفتاری اسکیزوفرنی

درمان شناختی رفتاری یکی از روش‌های درمان اسکیزوفرنی است که بیشتر به نظم دهی فکری اسکیزوفرنی کمک می‌کند. این روش به بیماران اسکیزوفرنی کمک می‌کند تا بهتر با محیط اطراف خودسازگار شوند و از دنیای توهم و هذیان فاصله بگیرند.

درمان با شوک الکتریکی

در درمان شوک الکتریکی (E.C.T) با واردکردن امواج الکتریکی به مغز بیمار در کمتر از یک ثانیه سعی در برگرداندن فعالیت مغز به حالت عادی دارند.

خانواده‌درمانی

با توجه به اینکه محیط خانواده عامل مهمی در تشدید علائم و حتی به وجود آمدن بیماری اسکیزوفرنی است، باید خانواده بیمار نیز در فرآیند درمان قرار بگیرند. خانواده‌درمانی در مورد بیماری اسکیزوفرنی شامل آموزش و حمایت‌های خانوادگی می‌شود.

گفتاردرمانی اسکیزوفرنی

همان‌طور که گفته شد روش‌های روان‌شناختی و مصرف داروها اصول اساسی در بهبود بیماری اسکیزوفرنی به‌حساب می‌آیند و گفتاردرمانی در این میان نقش درمان مکمل و کمکی را ایفا می‌کند؛ زیرا بیماران اسکیزوفرنی اغلب در برقراری ارتباط صحیح کلامی دارای مشکل بوده و ازنظر گفتاری نمی‌توانند ارتباط خوبی بین مفاهیم برقرار کنند؛

جهت کسب اطلاعات بیشتر با مشاوران ما در کلینیک روانشناسی قرار در ارتباط باشید.