چگونه خشم خود را در برابر کودکان کنترل کنیم و صبور باشیم؟

احساس خشم و عصبانیت همیشه بد نیست؛ بلکه گاهی وقتها چیز خوبی هم هست. مثلا ممکن است عصبانیت شما باعث شود برای انجام کاری انرژی بگیرید یا از اعتقاداتتان دفاع کنید. مدیریت خشم به شکلی درست و سالم به شما این شانس را می دهد که الگوی خوبی برای فرزندانتان باشید. اگر موقع خشمگین شدن چند نفس عمیق بکشید و به جای داد و بیداد کردن از محل دور شوید، فرزند شما هم یاد می گیرد در این شرایط چه رفتاری داشته باشد.

خیلیها موقع عصبانیت نمی توانند خونسردیشان را حفظ کنند و آرام بمانند. برای همین ممکن است در چنین شرایطی به دیگران توهین کنند یا رفتارهای آسیب زا بروز بدهند. چنین رفتارهایی باعث تشدید مشکل می شوند و حتی ممکن است بین افراد درگیری ایجاد کنند.

عصبانی شدن جلوی کودکان هم به همین اندازه رفتار اشتباه و آسیب زننده ای است. بچه ها برای رشد و تکامل صحیح و سالم به احساس امنیت نیاز دارند و وقتی شما را خشمگین و عصبانی ببینند حس امنیتشان از بین می رود. ما در این مطلب به شما یاد می دهیم که چطور خشمتان را جلوی کودکان کنترل کنید و صبور بمانید.

چرا پدر و مادرها گاهی اوقات عصبانی می شوند؟

تربیت و بزرگ کردن فرزندان کار سخت و مهمی است. در این مسیر پدر و مادرها باید بین شغل خودشان، خانواده، کارهای خانه، فعالیت های اجتماعی و کارهای بچه ها تعادل ایجاد کنند. گاهی اوقات اوضاع طبق برنامه پیش نمی رود و بر هم خوردن این تعادل باعث خرد شدن اعصاب والدین و از کوره در رفتن آنها می شود. 

بعضی وقتها هم ممکن است شما از همسرتان ناراحت باشید یا با هم درباره نحوه تربیت فرزندان، نظم و انضباط و کارهای خانه به توافق نرسید و همین باعث عصبانیتتان بشود. این اختلافها مخصوصا وقتی حس عدم حمایت به وجود بیاید باعث ایجاد درگیری یا مشاجره بین زوجها می شود. 

گاهی اوقات هم رفتار خود فرزندان باعث عصبانیت والدین می شود. مثلا ممکن است فرزندتان حرف بی ادبانه ای بزند یا در انجام کارها با شما همکاری نکند و این مسئله باعث عصبانی شدنتان بشود. 

عوامل دیگری مثل بیماری، استرس شغلی، مشکلات مالی، کم خوابی و کمبود وقت هم می توانند خشم شما را برانگیزند. اما نگران نباشید. این اتفاق برای هر کسی رخ می دهد و خیلی از پدر و مادرها توانسته اند با کمک خانواده، دوستان و یا مشاور مشکل عصبانیت خودشان را حل کنند و به زندگی عادی برگردند.

چه عواملی باعث ایجاد خشم و عصبانیت می شوند؟

عوامل محرک عصبانیت شامل موارد زیر می شوند:

• ناامید شدن
• احساس اینکه دیگران قدردان شما نیستند
• وقتی اوضاع به دلخواه پیش نمی رود
• رفتار ناعادلانه دیگران با شما
• احساس خجالت، حسادت، ناراحتی یا ترس
• احساس اینکه دیگران حرف شما را نمی فهمند
• استرس در مورد امور مالی یا روابطتان با دیگران
• کم خوابی
• احساس اینکه شریک زندگیتان به قدر کافی کمک نمی کند

اینکه هر از گاهی عصبانی بشوید طبیعی است؛ اما اینکه اکثر مواقع خشمگین و عصبانی باشید یا این حس را طوری بروز بدهید که به خودتان و دیگران آسیب بزند اشکال دارد. 

در موارد زیر احتمال اینکه شما دچار مشکل کنترل خشم بشوید بیشتر است:

• اگر در خانه ای بزرگ شده اید که اعضای آن خیلی زود عصبانی می شدند.
• اگر دچار تروما (ضربه روحی) شده اید.
• اگر انتظار دارید همیشه همه چیز آنطور که می خواهید پیش برود.
• اگر دچار مشکلات روحی مثل اختلال نافرمانی مقابله ای یا اختلال شخصیت هستید.

چرا باید خشم خود را در برابر کودکان کنترل کنیم؟

برای اینکه  بتوانید رابطه درست و سالمی با فرزندتان داشته باشید باید خودتان را به مهارتهای کنترل خشم و فرزندپروری مجهز کنید. عصبانی شدن و فریاد زدن سر بچه ها به هر دلیلی هم که باشد، روی سلامت روحی و روانی کودک شما تاثیر منفی می گذارد. اثرات منفی فوران خشم شما روی کودکان به شکل مشکلات روحی و روانی مختلف خودش را نشان می دهد و حتی وقتی آنها بزرگ شوند هم این مشکلات ادامه پیدا می کنند.

برای همین شما به عنوان پدر و مادر باید یاد بگیرید که چطور خشمتان را جلوی بچه ها کنترل کنید، چون بچه ها به شما به عنوان پناهگاه نگاه می کنند و شما را منبع اصلی حمایت اخلاقی و عاطفی و اعتماد به نفس خودشان می دانند. اگر داد و بیداد کنید، حرفهای آزار دهنده بزنید یا کودکتان را کتک بزنید احساس اتکای او نسبت به خودتان را از بین می برید. بچه ها از خشم و عصبانیت شما می ترسند و احساس عصبانیت باعث دوری آنها از شما می شود.

علاوه بر این باید حواستان باشد موقع عصبانیت چیز بد و تخریب کننده ای به فرزندتان نگویید. بچه ها برای ارزیابی خودشان به شما وابسته هستند و اگر تخریبشان کنید اعتماد بنفسشان را از دست می دهند. اگر در کلامتان چیزی باشد که کودک احساس کند به اندازه کافی خوب نیست، در نهایت به عزت نفس او لطمه زده اید. وقتی با حرفهایتان کودک را زیر سوال می برید حس شک و بدبینی نسبت به خودش را در او شکل می دهید و این احساس ممکن است برای همیشه او را درگیر کند.

تحقیقات نشان می دهد تند زبانی با کودکان روی رشد مغزشان اثر منفی می گذارد و ضریب هوشیشان را پایین می آورد. علاوه بر این، ناسزا گفتن یا تحقیر بچه ها منجر به بروز مشکلاتی مثل اختلالات خواب، اضطراب اجتماعی و مشکل در تمرکز می شود و آنها را ساکت یا بی ادب بار می آورد. آزار کلامی شما حتی می تواند چنان آسیبی به کودک برساند که جسمش را هم بیمار و رنجور کند.

اگر خشمتان را سر فرزندتان خالی می کنید و اینطور بنظر نمی رسد که رویش اثری بگذارد، نباید حس کنید اتفاق بدی نیفتاده است. بی تفاوتی ظاهری کودک شما مکانیسم دفاعی او برای مقابله با خشم و عصبانیت شماست و در واقع او به شدت تحت تاثیر این رفتار مخرب شما قرار گرفته است. بنابراین تنها کاری که باید بکنید این است که دست از ابراز خشم و عصبانیت روی فرزندتان بردارید. 

در چنین شرایطی باید تمام تلاشتان را بکنید تا خشمتان را کنترل کرده و از بروز مجددش جلوگیری نمایید. علاوه بر این، به فرزندتان توجه کنید و به او بفهمانید نباید حس تنهایی و انزوا کند. به او بفهمانید که برایتان مهم است و اجازه ندهید عواقب منفی خشم شما گریبانگیرش شوند.

روشهای کنترل خشم جلوی کودکان

 مطمئنا شما هیچ وقت دلتان نمی خواسته یک پدر و مادر عصبانی و بداخلاق باشید. وقتی هنوز بچه دار نشده بودید و در پارک مادر یا پدری را می دیدید که سر بچه کوچکشان داد می زنند، هیچ وقت دلتان نمی خواست در آینده چنین پدر و مادری بشوید. هیچ وقت قرار نبود پدر و مادری بشوید که با عصبانیت سر کودکش داد می زند، او را تهدید می کند و بعد هم به اتاقش می فرستد؛ اما خب… حالا خودتان هم این شکلی شده اید.

اما نگران نباشید! ما نکاتی به شما یاد می دهیم تا بتوانید این چرخه را از بین ببرید و ترفندهای جدید یاد بگیرید. به این ترتیب لازم نیست مدام از فرزندانتان به خاطر اینکه عصبانی شدید و سرشان داد زدید عذرخواهی کنید، بلکه یاد می گیرید چطور خشمتان را به واکنشی مثبت تبدیل کنید.

1- فکر کنید که همیشه یک نفر رفتارتان را زیر نظر دارد

اگر مدام به این فکر کنید که زیر ذره بین هستید واقعا رفتار متفاوتی نشان خواهید داد. لازم نیست همیشه کوتاه بیایید یا به بچه ها اجازه بدهید قوانین را زیر پا بگذارند؛ بلکه قرار است ثبات، آرامش و قاطعیت را به همراه رفتار منصفانه نشان بدهید. رفتار خوبی که فکر می کنید اگر کسی شما را می دید انجام می دادید دنبال کنید.

2- وانمود که کودکتان فرزند شما نیست

به این فکر کنید که اگر به جای پدر و مادر بودن، معلم کودکتان بودید چه واکنشی نشان می دادید؟ به احتمال زیاد در چنین مواقعی رفتار بهتر و منصفانه تری در پیش می گرفتید.

3- معلم باشید نه فقط اجرا کننده قوانین

رفتاری که انتظار دارید کودکتان داشته باشد را به او نشان بدهید و دلیش را برایش توضیح بدهید.

4- قبل از عصبانی شدن علت آن را اصلاح کنید

ببینید چه چیزی شما را عصبانی می کند و آن عامل را متوقف کنید. از صدای بلند بچه ها عصبانی می شوید؟ از بهم ریختن اسباب بازیهایشان خشمگین می شوید؟ شام دیر شده و بابتش ناراحتید؟ معمولا چیزهای کوچک می توانند عصبانیتهای بزرگی ایجاد کنند؛ بنابراین قبل از اینکه به خشم تبدیل شوند جلویشان را بگیرید.

5- به جای داد زدن آرام صحبت کنید

هر چه آرامتر و ملایمتر حرف بزنید خشمتان هم کمتر خواهد شد.

6- به خودتان زمان بدهید

وقتی احساس عصبانیت کردید چند دقیقه به اتاق دیگری بروید. اجازه بدهید خشمتان فروکش کند و بعد دوباره برگردید تا مشکل را حل کنید.

7- به اندازه کافی استراحت کنید

دقت کرده اید که بچه ها وقتی خسته می شوند کلافه و بداخلاق می شوند؟ خب، این مسئله برای بزرگسالان هم صدق می کند. پس به قدر کافی استراحت کنید.

8- بلند مدت فکر کنید

با خودتان بگویید اگر فلان کار را بکنم (مثلا داد بزنم، بددهنی کنم و غیره)، فردا، یک هفته بعد یا یک ماه دیگر از این واکنشتان چه حسی خواهید داشت؟ پس روحیه کودکانتان را خراب نکنید چون پشیمان خواهید شد.

9- ورزش کنید

برای اینکه بتوانید خشمتان را کنترل کنید باید استرس و احساس ناامیدی را از بین ببرید. بهترین راه برای این کار ورزش کردن است. با ورزش کردن الگوی خوبی هم برای بچه هایتان خواهید بود.

10- ثابت قدم باشید

اگر می خواهید کمتر عصبانی شوید باید در مواضعتان ثابت قدم باشید. بچه ها باید بدانند شما از آنها چه انتظاراتی دارید. این قسمت سخت ترین بخش فرزندپروری است، چون موارد مختلفی باعث ناسازگاری می شوند.

11- حرفتان را با جملات مثبت شروع کنید

وقتی از رفتار کودکتان عصبانی می شوید با جملات مثبت آن را ابراز کنید؛ مثلا بگویید: “تو همیشه مهربونی ولی وقتی صداتو روی من بالا بردی دلم شکست” یا “من تو رو دوست دارم اما این رفتارتو دوست ندارم”.

12- موقع عصبانیت از توپ استرس کمک بگیرید

خیلی از درمانگران و مشاوران توصیه می کنند وقتی عصبانی می شوید با فشار دادن توپ ضد استرس خشمتان را خالی کنید. این روش واقعا جوابگو است.

13- از چوب سخنگو کمک بگیرید

وقتی عصبانی می شوید یک تکه چوب بردارید و به کودکتان بدهید. وقتی کودکتان در حال صحبت است تمام توجهتان را به او و توضیحاتش درباره ماجرا بدهید. بعد نوبت شما می شود. چوب را در دست بگیرید و بگویید چه چیزی ناراحتتان کرده است. 

14- وارد بحث و مشاجره نشوید

بحث و مشاجره فقط باعث بدتر شدن مشکل می شود، پس تا جایی که می توانید از بحث کردن دوری کنید.

15- مهربان باشید

مهمتر از همه چیز این است که یادتان نرود با کودکتان مهربان باشید. شما باید قاطع و محکم باشید اما در عین حال منصف و مهربان. کودک شما مسائل روزمره را یادش نمی ماند اما اینکه شما موقع عصبانیت چه واکنشی نشان دادید در ذهنش حک خواهد شد و خودش هم یاد می گیرد که به همین شکل واکنش نشان بدهد.

معرفی دوره های “فرزندپروری” و “کنترل خشم” موسسه خرد

موسسه خرد یک آموزشگاه آزاد عالی است که زیر نظر وزارت علوم و تحقیقات فعالیت می کند. شما می توانید در دوره های آموزشی موسسه خرد مرتبط با تربیت کودکان شرکت کنید تا به یک پدر یا مادر آگاه تبدیل شوید. شرکت در این دوره ها همچنین برای معلم ها و به ویژه مشاورین می تواند مفید باشد.

دوره کنترل خشم

در این دوره شما به طور کامل با علل بوجودآورنده خشم و عصبانیت و راهکارهای غلبه بر آن آشنا می شوید. شرکت در این دوره به شما کمک می کند با استفاده از تکنیک های مدیریت خشم معقولانه ترین رفتار را در برابر کودکان و افراد دیگر داشته باشید. برای اطلاع از جزئیات و شرکت در دوره روی لینک زیر کلیک کنید:

دوره فرزندپروری

در دوره فرزندپروری موسسه خرد شما می آموزید چگونه به کودک خود کمک کنید که با اعتماد به نفس، شجاع و به دور از اختلالات رفتاری مانند اضطراب رشد کنند. اشتباهات تربیتی والدین در برابر کودکان همچون خشم و عصبانیت یکی از مواردی است که در این دوره به آن پرداخته می شود. برای اطلاع از جزئیات و شرکت در دوره روی لینک زیر کلیک کنید:

جمع بندی

اگر کودک خردسالی دارید طبیعی است که هر از گاهی عصبانی شوید. به هر حال بچه بزرگ کردن کار سختیست و شما هم باید به خانواده تان برسید هم به کارهای خودتان و فعالیتهای اجتماعی دیگر. وقتی اوضاع آنطور که می خواهید پیش نمی رود یا کودکتان رفتار خوبی نشان نمی دهد، صبور ماندن و عصبانی نشدن دشوار می شود.

بچه ها از والدینشان یاد می گیرند و رفتارهایشان را تقلید می کنند. آنها سعیشان را می کنند که شبیه پدر و مادر خودشان باشند، پس خیلی مهم است که الگوی خوبی برای کودکتان باشید. به خودتان یادآوری کنید که در این لحظه، فرزندتان دقیقا شبیه خودتان است. پس نمونه و الگوی افتخار آمیزی برای او باشید. پدر و مادری باشید که آرزو دارید فرزندتان سی سال دیگر به آن تبدیل شود. شما والدین فوق العاده ای هستید، اگر نبودید این مطلب را دنبال نمی کردید. پس اجازه بدهید فرزندتان هم فوق العاده بودنتان را ببیند. 

همچنین بخوانید: دوره های آموزشی برای والدین