هم انگیزه یکی از عوامل مهم موفقیت و ارتقای کیفیت زندگی است و هم داشتن تحصیلات. اهمیت تحصیلات و درس خواندن برای دولت ها، معمولا اولویت اول است. برای خانواده ها نیز همین‌طور. اما گاهی دانش آموز، مخصوصا در ابتدای سن نوجوانی، نسبت به درس خواندن بی انگیزه و ضعیف می شود. اینجاست که علل بی انگیزگی تحصیلی دانش آموزان هم برای خانواده ها و هم مدارس اهمیت زیادی پیدا می کند. در این مقاله ما می خواهیم نشانه ها و علل بی انگیزگی تحصیلی دانش آموزان را بررسی کنیم و راهکارهایی برای بهبود آن ارائه بدهیم. پس اگر دانش آموزی بی انگیزه به تحصیل دارید یا مباحث مشاوره تحصیلی برایتان جالب است، همراه ما باشید.
نشانه های بی انگیزگی تحصیلی کدام است؟
نمی توان هر گونه درس نخواندن و افت تحصیلی را بی انگیزگی تحصیلی دانست. دانش آموزانی که دچار بی انگیزگی تحصیلی شده اند، علاوه بر کاهلی در درس خواندن و انجام تکالیف، علائم دیگری را هم بروز می دهند. به برخی از این علائم که می تواند هشداری برای خانواده ها باشد، توجه کنید:
- افسردگی، استرس، تغییرات خلقی شدید
- خودداری از انجام تکالیف یا ناتمام گذاشتن آن
- دوری کردن از مطالعه
- کاهش تمرکز و بی دقتی
- بهانه تراشی برای انجام ندادن تکالیف
- خستگی مدام و بی انرژی بودن
- رویا و خیال پردازی
- خواب زیاد یا میل شدید به استراحت
- عدم قبول مسئولیت
- ناتوانی در تصمیم گیری
اگر سه یا تعداد بیشتر از این علائم را در دانش آموز می بینید، می توانید تشخیص دهید که دانش آموز دچاره بی انگیزگی تحصیلی شده است. بنابراین لازم است که به فکر چاره باشید.
بی انگیزگی تحصیلی چه مضرراتی دارد؟
مسلم است که بی انگیزگی تحصیلی مثل هر نوع چالش روانی منفی، ضررهایی دارد. گاهی این مضررات می تواند برای فرد، خانواده و حتی جامعه شدید باشد. به همین دلیل از این سه منظر به مضررات بی انگیزگی نگاهی می اندازیم:
فردی
واجب است که علل بی انگیزگی تحصیلی دانش آموزان ، مورد بررسی قرار بگیرد. بی انگیزگی تحصیلی می تواند تبعات شدید روانی برای دانش آموز مثل افسردگی های حاد، انزوا، رفتارهای ناهنجار اجتماعی، خودآزاری و خودزنی و بزهکاری به همراه بیاورد. در سنی که هر انسانی باید برای آینده خود برنامه بریزد و علایق خود را پیدا کند، بی انگیزگی می تواند آینده تحصیلی و شغلی فرد را تحت شعاع قرار دهد. عدم موفقیت در میان همسن و سال ها، طی مرور زمان برای فرد عدم اعتماد به نفس پدید می آورد. به طور خلاصه می توان گفت که بی انگیزگی تحصیلی می تواند زندگی فرد را نابود کند.
خانوادگی
معمولا در خانواده هایی که دغدغه تحصیلی فرزندان پررنگ است، بی انگیزگی تحصیلی می تواند آزار دهنده باشد. وقتی والدین از افت تحصیلی فرزندان خود ناراحت می شوند، ممکن است محیط خانواده را به دعوا و تنش بکشانند. حتی ممکن است در پی افت تحصیلی، والدین دچار افسردگی و پرخاشگری شوند. هر چه آرامش درون خانواده بیشتر به هم بخورد، بازتاب های روانی بین اعضای خانواده بیشتر می شود.
جامعه
معمولا بررسی علل بی انگیزگی تحصیلی دانش آموزان ، در سیاست های آموزشی دولت ها اهمیت دارد. پیداست که پیشرفت و توسعه جامعه ریشه در تحصیلات و آگاهی افراد جامعه دارد. به همین دلیل است اگر سیاست های آموزشی از عوامل بی انگیزگی دانش آموزان باشد، بی انگیزگی در جامعه همه گیر می شود و در نهایت برای دولت ها امری نگران کننده به حساب می آید. در نتیجه دولت ها مدام در بهبود و بروزرسانی سیستم های آموزشی می کوشند.
علت های بی انگیزگی تحصیلی دانش آموزان چیست؟
مشاوران و متخصصان روانشناسی تحصیلی، علل بی انگیزگی تحصیلی را معطوف به سه عامل اصلی می دانند که در ادامه نگاهی به آن ها می اندازیم.
علت های درونی بی انگیزگی تحصیلی دانش آموزان
این علت ها، مربوط به خود دانش آموز و درونیات و روحیات اوست. هر چند درونیات نیز عوامل بیرونی تاثیر می پذیرند، اما ضعف اصلی فردی است. در این مورد به چند علل بی انگیزگی تحصیلی دانش آموزان اشاره می کنیم:
تاثیر دوران مدرن روی تمرکز
در دورانی که زندگی می کنیم که اینترنت، موبایل و کامپیوتر، سیطره وسیعی بر زندگی ما دارند. برای بسیاری از افراد مخصوصا در سنین نوجوانی، جذابیت فضاها و شبکه های مجازی، بازی های کامپیوتری، خیل فیلم ها و انیمیشن ها بیشتر است. در نتیجه تمرکز به جای درس و تحصیل معطوف به این موارد می شود. دانش آموز برای تحصیل و پیشرفت انگیزه ندارد ولی مدام دوست دارد وقتش را در این دسته از فضاها بگذراند.
عدم هدف گذاری
وقتی دانش آموز هدفی ندارد و یا به هر علتی قادر به هدف گذاری نیست، دچار بی انگیزگی تحصیلی می شود. همیشه هدف است که انگیزه ایجاد کرده و تحمل طی کردن سختی ها را به وجود می آورد. دانش آموزی که هدف ندارد، انگیزه ای هم برای تلاش در تحصیل ندارد.
درماندگی آموخته شده
در روانشناسی درماندگی آموخته شده به به حالتی ذهنی می گویند که فرد با توجه به تجربیات، تلاش و پیشرفتش را هماهنگ نمی داند. عواملی مثل سرکوب و تحقیر، باعث درماندگی آموخته شده در دانش آموزان می شود و انگیزه های تحصیلی را از آن ها می گیرد. به طوری که گمان می کنند هر چه تلاش کنند در نهایت، موفق نخواهند بود.
علت های خانوادگی بی انگیزگی تحصیلی دانش آموزان
یکی از مهم ترین علل بی انگیزگی تحصیلی دانش آموزان در خانواده رخ می دهد. باورهای غلط خانواده و ارزش های فرهنگی نادرست، باعث سرخوردگی دانش آموزان می شود. بسیاری از والدین دوست دارند فرزندانشان آرزوهای ناکام آنها را برآورده کنند. بیش از حد توان از فرزندان خود انتظار دارند. کمال گرا هستند و خطا و اشتباه را نادیده نمی گیرند. در نتیجه فشار مضاعف در فرزند وارد می کنند. دست به تحقیر و تنبیه و توهین می زنند و یا در ارزش گذاری ذهنی فرزند خود، تاثیر منفی دارند. تمامی این عوامل باعث شدیدترین انواع بی انگیزگی دانش آموزان می شود.
تاثیر مدارس و سیاست های آموزشی بر بی انگیزگی تحصیلی دانش آموزان
مدرسه و سیستم آموزشی نیز از عوامل مهم بی انگیزگی تحصیلی دانش آموزان است.
متاسفانه رقابتی کردن فضا در مدارس، ارزش گذاری روی رفتارها و نمره، شیوه های آموزشی غلط، پررنگ بودن نقش تنبیه و از این دست رفتارها باعث بی انگیزگی تحصیلی می شوند. از سوی دیگر، به دلیل ضعف سیستم های آموزشی هدف از هر درس مشخص نیست. دانش آموز ارتباط درسی را که می خواند، با زندگی روزمره و اجتماعی خود درک نمی کند. در نتیجه همه این اشتباهات، بی انگیزگی تحصیلی به وجود می آید.
البته می توان خوشبین بود که توجه روزافزون دولت ها به مسئله آموزش، باعث بهبودی سیستم های آموزشی شده است. در نتیجه مدارس رو به سوی داشتن فضاهای شاد و متنوع می روند. وجود مشاوران تحصیلی در مدارس، از جمله دیگر عوامل کمک کننده به بهبود نظام آموزشی است.
راه های برطرف کردن بی انگیزگی تحصیلی
حالا که درباره نشانه ها و علل بی انگیزگی تحصیلی دانش آموزان صحبت کردیم، می توانیم به چند راه برای برطرف بی انگیزگی تحصیلی اشاره کنیم. اگر در دانش آموزان اطرافتان نشانه های بی انگیزگی تحصیلی را مشاهده می کنید این بخش از مقاله برایتان کاربردی‌ست.
کشف ریشه بی انگیزگی
بدیهی است که برای حل مشکلی ابتدا باید ریشه آن را پیدا کرد. اگر ریشه بی انگیزگی را با مراجعه به بخش علل بی انگیزگی تحصیلی دانش آموزان چیست؛ پیدا کردید، سعی کنید در برطرف کردن آن بکوشید. البته باید بدانید که برطرف کردن این ریشه در همه موارد آسان نیست و شاید نیاز داشته باشید از متخصص و مشاور تحصیلی کمک بگیرید. مخصوصا اگر ریشه ها فردی باشد.
اطلاعات و روش های جذاب
دادن اطلاعات درباره درس ها و هدف آن ها، می تواند دانش آموز را به تحصیل راغب کند. استفاده از روش های نوین و جذاب، فیلم های آموزشی مفید، آزمایش ها، معلم هایی توانمندتر و خلاق، در ایجاد انگیزه به تحصیل موثرند.
به عوامل بیرونی و درونی همراه با هم توجه کنید
ممکن است چند علت، در بی انگیزگی دانش آموز به تحصیل دخیل باشد. بنابراین باید موشکافانه دقت کنید و سعی کنید در هر دو بخش، انگیزه ایجاد کنید.
از مشاور تحصیلی کمک بگیرید
مطمئن ترین راه همین است. مشاور با تکیه بر علم روانشناسی بسیار دقیق تر از یک فرد عادی، می تواند علل بی انگیزگی تحصیلی دانش آموزان را تشخیص دهد و برای رفع آن برنامه بچیند. به همین دلیل مطمئن ترین راه، کمک گرفتن از مشاور و به خصوص مشاور تحصیلی است.
سخن آخر
موسسه خرد، با سال ها تجربه در زمینه برگزاری دوره های روانشناسی، اقدام به برگزاری دوره آموزشی مشاوره تحصیلی کرده است. این دوره با استفاده از اساتید ارزشمند و مجرب، سرفصل های جامعی در زمینه مشاوره تحصیلی ارائه می دهد. از مزیت های آن می توان به مدرک معتبر وزارت علوم با قابلیت ترجمه و استعلام، حضوری و غیرحضوری بودن کلاس ها با پشتیبانی قوی و مشاوره رایگان اشاره کرد.
برای ثبت نام در دوره مشاوره تحصیلی با مدرک وزارت علوم روی لینک زیر کلیک کنید:
اگر در زمینه این دوره یا سایر دوره ها به اطلاعات بیشتر نیاز دارید با مشاوران ما تماس بگیرید:
09934770149 – 02144202515
info@kherad.org
همچنین بخوانید: بررسی تاثیر مشکلات خانواده بر روی افت تحصیلی دانش آموزان
