استقرار سیستم مدیریت ایمنی بهداشت و محیط زیست (HSE) در سازمان ها، شرکت ها و صنایع کوچک و بزرگ در جهان همواره بر اساس یکسری خطوط راهنما انجام گرفته که معمولاً، از ساختار مشابهی برخوردارند. در دنیای پر رقابت امروز بسیاری از شرکت ها پی برده اند باید مدیریت HSE را جزء جدایی ناپذیر و ضروری سازمان خود قرار داده و به آن ها همانقدر اهمیت و بها دهند که به دیگر مدیریت های سازمان ها می دهند. هدف نهایی در سیستم مدیریت ایمنی، بهداشت و محیط زیست (HSE) محافظت از افراد جامعه، اموال و محیط زیست می باشد. پیشگیری از بروز صدمات و حوادث بهداشتی، ایمنی و محیط زیست در راستای توسعه پایدار و افزایش بهره وری با در نظر گرفتن سلامت و ایمنی کارکنان ، مشتریان ، پیمانکاران و دیگر افراد مستلزم وجود ساختار سیستم مدیریت ایمنی، بهداشت و محیط زیست (HSE) است.
تعریف سیستم مدیریت ایمنی، بهداشت و محیط زیست (HSE)
سيستم مديريت HSE يك ابزار مديريتي براي كنترل و بهبود عملكرد بهداشت، ايمني و محيط زيست در همة برنامه هاي توسعه و پروژه هاي صنعتي يا تشكيلات سازماني بوده است، با ايجاد بستر فرهنگي خلاق و نگرشي نو و سيستماتيك در راستاي توسعة پايدار و كرامت انسان، بطور يكپارچه و با همگرايي و چيدمان هم افزاي نيروهاي انساني و امكانات و تجهيزات و با استفاده از سيستم آموزش كارآمد، مميزيهاي دوره اي، ارزيابي، بهبود مستمر، موجب به حداقل رساندن اثرات نامطلوب صنعت بر محيط و افزايش اثرات مطلوب آن از طريق تأمين ايمني همه جانبة كليه كاركنان و همكاران سازمان، تجهيزات و تأسيسات و به صفر رساندن حوادث و آسيب هاي ناسي از كار از طريق كنترل يا حذف شرايط ناايمن و ارتقاء سطح سلامت افراد از طريق اعمال راهكارهاي كنترلي مديريتي، مهندسي و اجرايي در كلية سطوح سازمان و همچنين صيانت از محيط زيست به عنوان سرماية بشريت مي گردد.
گسترش مواد و تكنولوژي نوين گرچه رفاه را افزايش مي دهد اما به موازات خود مخاطرات جديدي را نيز پيش روي بشر قرار مي دهد كه غلبه بر آن نيازمند احساس مسئوليت همگاني در اجراي برنامه هاي بهداشت، ايمني و محيط زيست براي محافظت از جان انسانها، محيط زيست و سرمايه هاي ملي مي باشد. تكرا حوادث مشابه و ضعف در اثربخشي تمهيدات كنترلي مسئولين را برآن داشت تا با تأمل در طرح و برنامه هاي كنترل حوادث شركتهاي نفتي معتبر دنيا به تحقيق پيرامون علل موفقيت هر يك بپردازند. تجارب شركت هاي نفتي موفق و معتبر در دنيا بيانگر تغيير نگرش واكنشي به نگرش پيشگرانه در برنامه هاي كنترلي حوادث بوده است. اين نگرش آنها را به سمت ايجاد يكپارچگي در مديريت بهداشت، ايمني و محيط زيست سوق داده است.
در واقع سیستم مدیریت ایمنی، بهداشت و محیط زیست (HSE) بخشی از سیستم مدیریت کل جاری در یک سازمان است و همانند سایر سیستم های مدیریتی از چرخه دمینگ پیروی می کند.
عناصر سیستم مدیریت ایمنی، بهداشت و محیط زیست (HSE)
مهمترین عناصر سازنده یک سیستم HSE عبارتند از :
- رهبری و تعهد
- خط مشی و اهداف استراتژیک
- سازماندهی، منابع و مستند سازی
- ارزیابی و مدیریت ریسک
- طرح ریزی
- اجرا، ثبت و پایش
- ممیزی و بازنگری
رهبری و تعهد
مدیریت باید رهبری و تعهد عملی، قوی و مشارکت در مسائل بهداشت، ایمنی و محیط زیست را نشان داده و اثبات نماید. همچنین باید منابع ضروری جهت دستیابی به اهداف HSE را فرآهم کند. اساس سیستم مدیریت ایمنی، بهداشت و محیط زیست (HSE)، رهبری و تعهد مدیریت و آمادگی او به منظور فرآهم نمودن منابع مورد نیاز جهت دستیابی به اهداف HSE می باشد.
خط مشی و اهداف استراتژیک
هر سازمانی می تواند یک خط مشی جامع سیستم مدیریت ایمنی، بهداشت و محیط زیست (HSE) یا خط مشی جداگانه برای هر یک از بخش های بهداشت، ایمنی و محیط زیست داشته باشد. پذیرفتن، توسعه و حمایت فعال و تأیید خط مشی از سوی بالاترین مقام وتهیه آن به صورت قابل فهم اطلاع رسانی آن به کلیه گروه های ذینفع بسیار حائز اهمیت است.
سازماندهی، منابع و مستند سازی
سازمان باستی نقش ها، مسئولیت ها توانایی های تک تک افراد را جهت ایفای نقش خود در در بهبود عملکرد سیستم مدیریت ایمنی، بهداشت و محیط زیست (HSE) تعریف، مستند و اطلاع رسانی نماید.
ارزیابی و مدیریت ریسک
به طور مداوم سازمان باید ریسک های مرتبط با سیستم مدیریت ایمنی، بهداشت و محیط زیست (HSE) را ارزیابی نماید. همچنین باید به منظور شناسایی خطرات خاص، ارزیابی و کنترل ریسک ها تا سطح قابل قبول، فرآیندها و فعالیت ها را ارزیابی کند. سازمان بایستی برای ارزیابی و مدیریت ریسک های مرتبط با سیستم مدیریت ایمنی، بهداشت و محیط زیست (HSE)، روش های اجرایی ایجاد کند.
طرح ریزی
ملاحظات سیستم مدیریت ایمنی، بهداشت و محیط زیست (HSE) باید بخش جدایی ناپذیر تمام جنبه های طرح ریزی و تغییر در طراحی ، توسعه ، خرید و حمل و نقل محصولات و خدمات باشد. شرکت باید برای تمام برنامه های کاری ، طرحی برای دستیابی به اهداف HSE و معیارهای اجرایی آن ارائه نماید.
اجرا، ثبت و پایش
این عنصر مشخص میکند که باید فعالیت ها چگونه انجام شوند و چگونه اقدامات اصلاحی در زمان مورد نیاز در راستای بهبود مستمر اعمال گردند.
ممیزی و بازنگری
ممیزی و بازنگری باید به منظور تأیید اجرا و اثربخشی سیستم مدیریت ایمنی، بهداشت و محیط زیست (HSE)و تناسب آن با الزامات سیستم صورت گیرد.
مزایای به کارگیری سیستم مدیریت ایمنی، بهداشت و محیط زیست (HSE)
- كاهش زيانهای مستقيم و غير مستقيم ناشي از حوادث
- شناخت کافی از عوامل بالقوه آسيب رسان در محيط کار
- ایجاد آمادگی های لازم در برخورد با شرايط اضطراری
- ايجاد زمينه مناسب برای استفاده توان فکری بالقوه کارکنان برای تقويت مديريت HSE
- افزایش ميزان آگاهی و اطلاع كاركنان بطور نظام يافته
- فراهم شدن زمينه های رقابت سالم و موثر
- امکان خود ارزيابی سازمان برای تطبيق با يک سيستم مديريت HSE
- ايجاد بستر مناسب برای بهبود بهره وری و تعالی سازمان
- اطمينان از اعمال و رعايت قوانين مرتبط موجود
- هدفمند نمودن و يکپارچه کردن سيستم مديريت بهداشت، ايمنی و محيط زيست.
در چه مرحله ای از پروژه سیستم مدیریت ایمنی، بهداشت و محیط زیست (HSE) قابل پیاده سازی است؟
- ارزیابی
- انتخاب
- قبل از تصویب پروژه
- قبل از ساخت و نصب
- قبل از راه اندازی
- راه اندازی و عملیات
با توجه به مزایای این سیستم، مؤسسه خرد اقدام به برگزاری دوره HSE نموده است و شرکت کنندگان در دوره مدیریت ایمنی، بهداشت و محیط زیست (HSE) به صورت کاملا کاربردی با دانش روز مدیریت ایمنی، بهداشت و محیط زیست (HSE) آشنا شده و در انتهای دوره مدرک رسمی و ممهور به مهر وزارت علوم، تحقیقات و فناوری که به منزله دانش بالای افراد در این دوره می باشد را دریافت می نمایند.
