تفاوت منتورینگ و کوچینگ در چیست؟ بررسی و مقایسه کامل

منتورینگ و کوچینگ، مفاهیم جدیدی محسوب نمی شوند. این مفاهیم قدمت طولانی دارند. مثلا در ایران، یونان، چین و هند باستان مفاهیمی مثل استاد و شاگردی در مباحث مختلف فلسفی و عرفانی وجود داشته است. سقراط را اولین منتور تاریخ می دانند. اما به طور تخصصی و در مدیریت، منتورینگ و کوچینگ چندین دهه است که مورد توجه قرار گرفته. اگر با این مفاهیم به طور کلی آشنا باشید می دانید که هر دو مربوط به استاد و شاگردی است و منتهی به بهبود عملکرد فرد می شود. اما در واقع فرق های بسیاری میان منتورینگ و کوچینگ وجود دارد. در این مقاله می خواهیم بررسی کنیم که تفاوت منتورینگ و کوچینگ در چیست ؟ به شباهت ها و مزایای هر دو بپردازیم و با کاربردشان آشنا شویم. اگر آشنایی شما با این مفاهیم اندک است، نمی دانید تفاوت منتورینگ (Mentoring) و کوچینگ (Coaching) در چیست ؟ یا از کاربرد آن ها بی اطلاعید، این مقاله می تواند برای شما مفید باشد.

تعریف منتورینگ و کوچینگ

برای این که بهتر درک کنید تفاوت بین منتورینگ و کوچینگ در چیست ؟ باید با مفهوم هر دو، به طور دقیق آشنا شویم.

منتورینگ

هر گاه شخصی، با اطلاعات و تجربه کافی، به شخص دیگری کمک و راهنمایی برساند تا در مسیر زندگی شخصی یا حرفه ای خود، درست قدم بردارد و به موفقیت برسد، منتورینگ (Mentoring) اتفاق افتاده است. در این تعریف که مورد تایید بعضی از دانشمندان حوزه مدیریت است، یعنی هر گاه فردی به دیگران مشاوره بدهد، منتورینگ وجود دارد. اما بسیاری دیگر، این مفهوم را عمیق تر بررسی می کنند و الزاماتی را برای آن می شمارند. منتورینگ عبارت است از: رابطه ای بین دو نفر یکی از طرفین، تخصص و دانش کافی درباره موضوعی خاص دارد و این تخصص را همراه با حمایت عاطفی و شخصی طی مرور زمان به فردی که آموزش می بیند، یاد می دهد. منتورینگ در این مفهوم برای هدفی خاص شکل می گیرد و راهنمایی برای طی کردن سریع مسیر و با خطای کمتر است. راهنما تا رسیدن به هدف کنار کسی که راهنمایی‌اش کرده باقی می ماند.

منتور کیست؟

منتور (به فارسی راهنما) فردی است که شما او را به لحاظ مدل ذهنی و دیدگاه پذیرفته اید و نسبت به توصیه های او به باور رسیده اید. منتور با سرپرست متفاوت است. شما ممکن است با سرپرست یا مدیر خود رابطه عاطفی نداشته باشید. اما منتور کسی است که می توانید مشکلات شخصی، توانایی ها و ناتوانی خود را برایش بازگو کنید و راهنمایی بخواهید. هر چند که تمام این راهنمایی ها، باید در راستای هدف باشد.

منتی کیست؟

منتی (به فارسی راهجو) فردی است که به خاطر هدفی مشخص، نیاز به راهنمایی شغلی، سازمانی و شخصی دارد. بنابراین از منتور متخصص کمک می گیرد و توصیه هایش را می پذیرد.

با توجه به آنچه گفته شد، متوجه می شویم که هر مدیری منتور نیست و هر رابطه آموزشی ای نمی تواند منتورینگ باشد. لازم است که هدف و مدت زمان راهنمایی گرفتن لحاظ شود تا منتورینگ شکل بگیرد.

کوچینگ

تمامی افراد پتانسیل ها و تواناهایی دارند که می توانند آن را در رسیدن به اهدافی خاص به کار بگیرند. این اهداف می توانند، شخصی، سازمانی، ورزشی، هنری و… باشد. بنابراین وجود فردی که راه رسیدن به این اهداف را با دانش و تجربه خود آموزش دهد، لازم است. به عبارت دیگر، کوچینگ با راهنمایی، پتانسیل های فرد متقاضی راهنمایی، را به حداکثر می رساند. در این رابطه متقاضی قادر خواهد بود با بهره گیری از راهنمایی ها، توان و تمرکزش را روی مسیر و در نهایت هدف بگذارد.

بیشتر بخوانید: کوچینگ چیست

کوچ کیست؟

کوچ با مربی معمولی تفاوت دارد. یک کوچ به طور تخصصی و آکادمیک آموزش دیده تا با راهنمایی هایش از فرد متقاضی، نسخه بهتری بسازد. یک کوچ می داند چطور در طول مسیر، متقاضی اش را تشویق و حمایت عاطفی کند. راهنمایی هایی که می دهد بر اساس اصول استاندارد کوچینگ است و از ابزارهای مخصوص این روش راهنمایی بهره می گیرد.

شاید با خواندن مفهوم کوچینگ و منتورینگ، به تفاوت میانشان پی برده باشید شاید هم بیشتر به این سوال رسیده اید که اگر هر دو، فرد راهنمایی و حمایت عاطفی می کنند پس تفاوت منتورینگ و کوچینگ در چیست ؟ نگران نباشید. در ادامه بیشتر به فرق منتورینگ و کوچینگ می پردازیم.

برای کسب اطلاعات بیشتر بخوانید: کوچینگ به چه معناست

تفاوت های منتورینگ و کوچینگ در چیست؟

در تعریفی که از هر دو مفهوم ارائه دادیم، متوجه شدید منتوریگ و کوچینگ هر دو برای راهنمایی فرد در یک هدف مشخص و طی مدت زمانی خاص به خدمات می پردازند. بنابراین باید به تفاوت های میان این دو مفهوم از این مناظر بپردازیم:

نوع دانش و آگاهی در منتورینگ و کوچینگ تفاوت دارد

در منتورینگ، دانش و تجربه ای خاص مورد نظر است و منتور به منتی کمک می کند در همان دانش به هدف خود برسد. به بیان دیگر، منتور باید دانش کافی درباره موضوعی خاص داشته باشد، آن دانش را همراه با حمایت همه جانبه به منتی بدهد و در رسیدن به هدف بلند مدت او را راهنمایی کند.

در کوچینگ، ممکن است که کوچ، دانش و اطلاعاتی درباره موضوعی که متقاضی به دنبال آن است نداشته باشد. یک کوچ راه های توسعه فردی را آموخته است. با دانش خود می تواند انگیزه ها و درونیات متقاضی را شناسایی کند و آن را توسعه ببخشد. کوچ بر انگیزه ها و استعدادهای درونی فرد آگاهی پیدا می کند و می تواند فرد را متکی به خود، در مسیر درست هدفش قرار دهد. ساده تر بگویم، کوچ مسیر را برای متقاضی باز می کند و به او می آموزد که چطور بدون خطا در مسیر هدفش قدم بردارد. بنابراین لازم نیست که کوچ در زمینه هدف متقاضی اطلاعات داشته باشد.

بازه زمانی در منتورینگ و کوچینگ فرق می کند

اگر بخواهیم یکی از پاسخ های سوال تفاوت منتورینگ و کوچینگ در چیست ؟ را مورد توجه قرار دهیم، بدون شک به زمان به عنوان یکی از تفاوت های مهم برخورد می کنیم. بازه زمانی ای که برای منتورینگ در نظر می گیرند، طولانی است و تا رسیدن به هدف و حتی بعد از آن ادامه پیدا می کند. منتی ها معمولا برای اهداف شغلی دراز مدت سراغ منتور می روند و منتور با دانش کافی درباره هدف، تا رسیدن به آن، همراه راهجو است.

اما در کوچینگ، شناسایی درونی انجام می گیرد، اهداف کوچک تری برای طول مسیر تعریف می شود و متقاضی بعد از رسیدن به این اهداف کوچک، مورد ارزیابی قرار می گیرد. بعد از موفق بودن در ارزیابی می تواند با آموخته هایی که از کوچ دریافت کرده به مسیر خود در هدف نهایی (مثلا ارتقای شغلی یا ورزشی و…) ادامه دهد. البته باید توجه داشت که در کوچینگ نیز ممکن است رابطه چندین سال طول بکشد. یا یک منتور، بعد از دستیابی منتی‌اش به هدف، برای مدت کوتاهی آموزش جایگزین را هم بر عهده بگیرد. اما اصل کلی این است که منتورینگ بلند مدت و کوچینگ کوتاه مدت است.

هدف در منتورینگ و کوچینگ تفاوت دارد

هدف آموزش در منتورینگ بهبود عملکردهای توسعه ای است. در طول منتورینگ، منتی مدام دانش بیشتری کسب می کند. با چالش های جدید و راه حل آن ها مواجه می شود. در پایان یک فرد توسعه یافته از لحاظ دانش است.

اما در کوچینگ تمرکز بر عملکردهای اجرایی است. کوچ، با استفاده از تشویق تواناهایی فرد متقاضی را قوی تر می کند و پتانسیل اجرایی را بالا می برد. کوچ نقاط ضعف را هم شناسایی می کند اما تمرکز را بر نقاط قوت می گذارد تا فرد متقاضی بتواند به لحاظ فردی، توانمندتر شود.

طراحی و پیش زمینه فکری

منتورینگ نیازمند آن است یک الگوی کلی از ابتدا تا انتهای مسیر طراحی کند. این الگو باید منعطف هم باشد زیرا ممکن است موضوعات پیش بینی نشده ای اتفاق بیفتد و منتور باید بتواند طراحی را جوری پیش ببرد که از مسیر هدف خارج نشود.

کوچینگ نیاز به طراحی از پیش، ندارد. کوچ، قبلا در مورد مسیر به صورت استاندارد آموزش دیده و در طول مسیر، طراحی هایی، کوتاه مدت، می چیند.

گرایش در منتورینگ و کوچینگ متفاوت است

منتورینگ بر اساس وظیفه شکل می گیرد. تفکر استراتژیک و توانایی های بهبود دهنده تفکر را آموزش می دهد. اما کوچینگ روابط گراست. به فرد کمک می کند با ارتقای خود، در محیط با روابط مختلف، کار کند و آن را امن و سالم نگه دارد. با ناملایمات متزلزل نشود و بتواند روی هدف نهایی تمرکز داشته باشد.

نوع ارتباط با منتور و کوچ تفاوت دارد

هر چند در هر دو نوع ارتباط، حمایت عاطفی شکل می گیرد ولی با توجه به هدف و زمان، رابطه منتور و منتی، غیررسمی تر است. در حالی که کوچ و متقاضی رابطه ساختارمندتری با یکدیگر دارند.

کاربرد در منتورینگ و کوچینگ فرق می کند

منتورینگ در سازمان ها و کسب و کار، به کار گرفته می شود. هدف نهایی ارتقای شغلی و کسب سود بیشتر است. اما کوچینگ علاوه بر تمرکز بر این مسائل، می تواند فقط برای مسائل شخصی، ورزشی، هنری و… نیز به کار گرفته شود.

شباهت های منتورینگ و کوچینگ کدام است؟

حالا که فهمیدیم تفاوت منتورینگ و کوچینگ در چیست ؟ خوب است که به شباهت میان آن ها نگاهی بیندازیم. دانستن این موضوع به ما در انتخاب بین کوچینگ و منتورینگ کمک می کند.

تا این جا بدون تردید متوجه شده اید که منتورینگ و کوچینگ نوعی رابطه استاد و شاگردی (به صورت حرفه ای وتخصصی با مفاهیم خاص خود است). در واقع همین موضوع اولین و مهمترین شباهت بین منتورینگ و کوچینگ است. شباهت دوم مربوط به هدف است. هر دو به خاطر پیشرفت منتی و متقاضی به وجود آمده اند. نقش حمایتی، شباهت دیگر است. منتور و کوچ، از شاگردان خود حمایت همه جانبه می کنند. رابطه سالم و قوی را می تواند شباهت دیگر دانست. وقتی رابطه خوب در کوچینگ و منتورینگ شکل بگیرید، بدون شک خروجی مورد نظر حاصل می آید. برای شکل گیری رابطه، توافق و قراردادی شکل می گیرد و برای هر دو این توافق از الزامات است. بر منبای قرارداد جلساتی ماهانه برای هر دو شیوه راهنمایی، وجود دارد. در هر دو روش یادگیری می توان شیوه های L&D یعنی (یادگیری و توسعه) را پیاده کرد.

مزایا و معایب منتورینگ و کوچینگ در چیست؟

مانند هر علم دیگری، هر دوی این روش ها، مزایا و معایبی دارند. دانستن آن ها می تواند سازنده باشد.

مزایا و معایب منتورینگ

منتورینگ در بیشتر شدن اعتماد به نفس موثر است. فرد را با دیدگاه ها و نظرات جدید آشنا می کند و توانایی انتخاب بین نظرات را بالا می برد. مهارت های مدیریت را افزایش می دهد. انگیزه های پیشرفت را بیشتر می کند. اما در مقابل ممکن است طولانی بودن امر، ایجاد وابستگی عاطفی و روانی، نیاز شدید به وفاداری ایجاد کند. حفظ کیفیت بالا در رابطه در زمان طولانی برای افراد سخت است و در نتیجه ممکن است باعث خستگی و نارضایتی شود.

مزایا و معایب کوچینگ

کوچینگ شناخت از خود را افزایش می دهد. در واقع کلید اصلی کوچینگ همین شناخت از خود است. بنابراین می توان گفت که کوچینگ کاملترین شناخت شخصی را به وجود می آورد. شناخت کامل از خود در شکوفایی استعدادها، شناخت نقطه ضعف ها و بهبودی شیوه تفکر موثر واقع می شود. توانایی های راهبری و پیش بینی آینده و مواجه شدن با چالش ها و حل آن ها را بالا می برد. از آنجایی که آموختن شیوه های استاندارد کوچینگ، چندان آسان نیست، به صبر و حوصله زیاد نیاز دارد. به علاوه فرد نیاز به استعداد درونی و علاقمندی به مربی گری دارد. صراحت لهجه در کوچینگ ممکن است به رابطه سالم افراد ضرر بزند. بنابراین آمادگی لازم برای شکل گیری رابطه واجب است.

کاربرد کوچینگ و منتورینگ در کجاست؟

گفتیم که کوچینگ حوزه گسترده ای را در برمی گیرد. برای هر هدفی نیاز به توسعه فردی است. بنابراین متقاضی می تواند یک کوچ حرفه ای برای خود انتخاب کند. راهنمایی های کوچ، راه فرد را برای رسیدن به هدف تسهیل می کند. وقتی سیستم تازه ای را وارد سازمانی می کنند نیاز به کوچینگ برای هماهنگ شدن با سیستم وجود دارد. همچنین وقتی می خواهند به سود سازمان، شایستگی های کارمندان را بالا ببرند از کوچ ها استفاده می کنند. ممکن است مدیر احساس کند، کارمندان استعداد کافی ندارند یا راه استفاده از استعدادهای خود را نمی دانند. این مواقع کوچینگ کمک کننده است. می توان گفت، کاربرد کوچینگ به دلیل حوزه گسترده آن، از منتورینگ بیشتر است.

اما از منتورینگ به طور دراز مدت، درون سازمان ها، وقتی به دنبال توسعه کارمندان یا ایجاد بخش جدید مدیریتی یا جانشین مدیر هستند، استفاده می شود. هنگامی که سازمانی می خواهد موانع موفقیت برای کارمندان خود را حذف کند، از متنور کمک می گیرد. گاهی اوقات مهارت های خاصی در یک سازمان تعریف می شود و وجود منتور متخصص می تواند کارمندان را برای آن مهارت خاص آماده کند.

سخن پایانی

موسسه خرد، با سال ها سابقه درخشان در برگزاری دوره های آموزشی مختلف، اقدام به برگزاری دوره آموزشی کوچینگ کرده است. از مهم ترین مزایای این دوره استفاده از اساتید باتجربه و سرفصل های گسترده تئوری و عملی است. در پایان دوره به دانشجو مدرک معتبر وزارت علوم با قابلیت ترجمه و استعلام اعطا می شود. این دوره ها به صورت حضوری و غیرحضوری برگزار می شود و هر فرد علاقمند می تواند با توجه به وقت خود، نوع آموزش را انتخاب کند.

اگر در زمینه دوره کوچینگ و سایر دوره های آموزشی سوالی دارید می توانید با مشاورین ما تماس بگیرید. آن ها به رایگان شما را راهنمایی خواهند کرد:

02146292405 – 09392031547