براساس نظرات «پیرسون» و«کلایر» مدیریت بحران عبارت است از : تلاش نظام یافته توسط اعضای سازمان همراه با ذی‌نفعان خارج از سازمان، در جهت پیشگیری از بحران‌ها و یا مدیریت اثر بخش آن در زمان وقوع. عده‌ای می‌گویند مدیریت بحران از سه مرحله اصلی تشکیل شده است که عبارت است : از مدیریت بحران قبل، حین و بعد از وقوع بحران. قبل از وقوع بحران باید سه فعالیت کلیدی صورت گیرد : تشکیل تیم مدیریت بحران در سازمان، ایجاد یک سناریویی که بدترین حالت ممکن را نشان دهد، و تعریف رویه‌ای اجرایی استاندارد برای انجام فعالیت های قبل از وقوع بحران.
به نظر شما مدیریت بحران دانش است یا هنر؟
اغلب با این سوال مواجه می شویم ولی باید بگوییم که مدیریت بحران ترکیبی از آنهاست. مدیریت مانند همه کارهای دیگر چون، مهندسی، حسابداری یا بازی فوتبال، هنر است. دانش فنی است و انجام دادن کارها در چارچوب واقعیتهایی است که از درون موقعیت پدید می آیند. با این همه، مدیران با به کارگیری آگاهی سازمان یافته درباره مدیریت می توانند بهتر کار کنند و همین آگاهی سازمان یافته، ابتدایی یا پیشرفته، دقیق یا غیردقیق، به میزان سازمان یافتگی و روشنی و تناسب خود دانشی را پدید می آورد. پس مدیریت بحران هم دانش است و هم هنر. مدیریت موثر یک هنر است که از دانش زیربنایی مدیریت استفاده می کند.
تعریف مدیریت بحران
مدیریت بحران فرآیندی است برای پیشگیری از بحران و یا به حداقل رساندن اثرات آن به هنگام وقوع برای انجام این فرآیند باید بدترین وضعیت‌ها را برنامه‌ریزی و سپس روشهایی را برای اداره و حل آن جستجو کرد. اگر مدیریت بحران را برنامه‌ریزی برای کنترل بحران تعریف کنیم در آن صورت چهارمرحله را برای برنامه‌ریزی برای کنترل بحران باید به انجام رساند.
نخست باید پدیده‌های ناگوار پیش‌بینی شوند، سپس باید برنامه‌های اقتصادی تنظیم‌گردند، پس از آن باید تیم‌های مدیریت بحران تشکیل و آموزش داده شوند و سازماندهی گردند و سرانجام باید برای تکمیل برنامه‌ها، آنها را به صورت آزمایشی و با تمرین عملی به اجرا درآورد.
ضرورت وجود مدیریت بحران در سازمان
برای جلوگیری از شدیدشدن بحران‌ها، از بین نرفتن روابط و مصون ماندن سازمان‌ها در مقابل تهدیدات و وقایع ناگوار وجود مدیریت بحران ضروری است. ممکن است با وقوع بحران در بخش خصوصی، شرکت‌ها مشتریان خود را و سازمان‌های غیر انتفاعی اعتبار و اعضای خود را از دست بدهند. همچنین دولت ها متحمل دردسرهای فراوان شوند. شرکت‌هایی که دارای برنامه‌های مدیریت بحران هستند قادر خواهند بود :
- روابط کاری با رسانه‌های خبری برقرار کنند و افرادی در ادارات شناسایی کنند که به آنها در اشاره اخبار برای عموم یاری می‌رسانند.
- برای دعوای قضایی وشکایات حقوقی آمادگی لازم را داشته باشند.
- در مواقع اضطراری اطلاعات دقیق و به موقع ارائه دهند.
ویژگی های مدیریت بحران سازمان ها
میتوان ویژگی های مدیریت بحران را به شرح زیر برشمرد :
- مشارکت داوطلبانه مردم را در امور آمادگی، مقابله با بحران و امدادرسانی، کاهش اثرات بلایای طبیعی و بحران و بازسازی و عادی سازی، تشویق و ترغیب میکند.
- به نیاز آسیب دیدگان واقف میشود.
- به توسعه عملیات مقابله با بحران و آمادگی اهمیت میدهد.
- باتوجه دلسوزانه به نیازهای کارکنان خود، به بهره وری دست مییابد.
- فلسفه ای را که بیشتر برپایه ارزشهای رهبرانشان و مردم استوار است، به کار می بندد.
رابطه بین فرهنگ سازمانی و مدیریت بحران سازمانی
هیچ چیز نمی تواند به اندازه یک بحران بر فرهنگ تأثیر بگذارد. ضروری است که فرهنگ قبل از بحران هر نوع سازمان را درک کنیم. شاید از خود بپرسید چه رابطه ای بین فرهنگ سازمانی، مسمومیت و مدیریت بحران وجود دارد. اگر ارزش ها از طریق فرهنگها تعیین شده و ابراز می شود، اگر از طریق فرهنگها است که رخدادهای بیرونی درک می شود، اگر از طریق فرهنگها است که فرد احساس اجتماع و اتصال را تجربه می کند، اگر از طریق فرهنگ ها است که فرد حس ثبات و ساختار را به دست می آورد، آنگاه روشن است که یک طرح مدیریت بحران باید از طریق ارزیابی فرهنگ یک سازمان شروع شود.
