تعارضات در محیط کار می توانند هزینه بر، استرس زا و مخرب برای بهره وری و روحیه کارکنان باشند. چگونه می توانید آن ها را به صورت کارآمد درک و برطرف کنید؟ یکی از ابزارهای سودمند، نظریه تحلیل رفتار متقابل (Transactional Analysis) یا به صورت خلاصه TA است. این نظریه یک رویکرد روانشناختی است که الگوهای ارتباطی و وضعیت شخصیتی افراد درگیر یک تعارض را تجزیه و تحلیل می کند. در این مقاله، شما با کاربرد تحلیل رفتار متقابل در محیط کار آشنا می شوید و می آموزید که چگونه از این نظریه برای شناسایی منشا اصلی تعارض، برقراری ارتباط قاطعانه و دستیابی به راه حل های برنده استفاده کنید.
تحلیل رفتار متقابل چیست؟
در مقاله تحلیل رفتار متقابل چیست توضیح دادیم که این نظریه روانشناسی به چه معناست و چه کاربردی دارد. این مفهوم روانشناختی محبوب می تواند نحوه رویارویی با تعارض و برقراری ارتباط با همکاران را دستخوش تغییر کند. در دهه 1960، روانشناسی به نام دکتر اریک برن بیان کرد که بسیاری از روابط بین فردی ما از رفتارهایی که ریشه عمیقی در ما دارند و اغلب در سنین پایین آموخته می شوند، نشئت می گیرند. این رفتارها دلیل اصلی تعارض در خانه و محیط کار به حساب می آیند.
او نظریه ای را ارائه کرد که در آن عنوان می کند ما می توانیم به مشاجره، مدیریت و اقتدار به یکی از سه وضعیت شخصیتی والد (Parent)، بالغ (Adult) و کودک (Child) واکنش نشان دهیم. او همچنین عنوان نمود که کلید تراکنش های موفق و مثبت همیشه در وضعیت شخصیتی بالغ نهفته است. به گفته برن، هر مکالمه نوعی تراکنش به حساب می آید. یک نفر تراکنش را آغاز می کند و دیگری به آن پاسخ می دهد.
وقتی هر دو طرف از وضعیت شخصیتی مکمل صحبت می کنند، ارتباط روان و موثر برقرار می شود. با این وجود، اگر در تراکنش تضاد ایجاد شود و یک یا هر دو طرف وارد وضعیت شخصیتی درگیری شوند، نتیجه کار پیام های مختلط، تعارض یا آسیب رسیدن به رابطه خواهد بود.
تحلیل رفتار متقابل به ما کمک می کند تا وضعیت شخصیتی موجود در هر تعامل را شناسایی کنیم تا اصلاحات لازم برای برقراری یک ارتباط سازنده و مثبت را اعمال کنیم. در ادامه کاربرد تحلیل رفتار متقابل در محیط کار را با هم بررسی می کنیم.
درک وضعیت های شخصیتی
وضعیت های شخصیتی چیزی فراتر از سبک های برقراری ارتباط هستند، آن ها معمولا پاسخ های خودکار به محرک های داخلی یا خارجی می باشند. احساسات ما وضعیت شخصیتی را تعیین می کنند و ما می توانیم به صورت ناگهانی وضعیت شخصیتی خود را تغییر دهیم.
با این وجود، اگرچه این پاسخ ها به نظر خودکار می آیند، اما این امکان وجود دارد که نحوه شناسایی آن ها و تغییر شیوه واکنش به آن ها را بیاموزید.
بهبود روابط در محیط کار به کمک تحلیل رفتار متقابل
یکی از کاربردهای تحلیل رفتار متقابل در محیط کار این است که با در اختیار داشتن این اطلاعات، می توانید از یک نقطه نظر منحصر به فرد به مکالمات توجه کنید. دیگران را با دقت زیر نظر قرار دهید: به کلمات و لحن صدای آن ها گوش دهید و به زبان بدن آن ها توجه کنید تا بتوانید وضعیت شخصیتی را تشخیص دهید. اغلب افراد دارای وضعیت های شخصیتی محبوبی هستند که تمایل دارند به آن ها پایبند بمانند. به عنوان مثال:
- برخی از افراد همیشه در حال انتقاد و هدایت یا کمک و محافظت از دیگران هستند: وضعیت شخصیتی والد.
- برخی از افراد مدام در حال تجزیه و تحلیل هستند و حقایق را به احساسات ترجیح می دهند: وضعیت شخصیتی بالغ.
- برخی از افراد با احساسات قوی و بدون فکر کردن اقدام می کنند و به طور کلی تمایلی به قبول مسئولیت ندارند: وضعیت شخصیتی کودک.
این امکان وجود دارد که در مواقع نیاز بین این وضعیت های شخصیتی تغییر وضعیت دهید. برخی راحت تر از دیگران این کار را انجام می دهند و ازطریق تمرین به دست می آید. این نشانه ای از یک سخنران ماهر است، فردی که هم خودآگاهی دارد و هم وضعیت شخصیتی طرف مقابل را تشخیص می دهد و بر مبنای آن سبک خود را تغییر می دهد.
مثال هایی از تراکنش های مکمل یا متضاد
برقراری ارتباط موفق در محیط کار به پیگیری تراکنش های مکمل ازطریق پاسخ در وضعیت شخصیتی مناسب نسبت به شرایط موجود بستگی دارد. این همان چیزی است که تراکنش های مکمل به نظر می آیند، جایی که وضعیت های شخصیتی همراستا هستند و پاسخ ها مطابقت دارند:
تراکنش 1:
شخص 1 (وضعیت شخصیتی بالغ): آنطور که ما برنامه ریزی کرده بودیم پیش نرفت، بیایید یکبار دیگر مرور کنیم و دریابیم که دفعه بعد چه چیزی را باید بهتر انجام دهیم.
شخص 2 (وضعیت شخصیتی بالغ): من موافقم، ما می توانیم عملکرد بهتری در آینده داشته باشیم. بیایید برنامه ریزی کنیم.
تراکنش 2:
شخص 1 (وضعیت شخصیتی والد): به نظر می رسد که با این شغل مشکل دارید. آیا برای بهبود به کمک نیاز دارید؟
شخص 2 (وضعیت شخصیتی کودک): بله، لطفا. من واقعا برای این مورد به راهنمایی نیاز دارم.
در ادامه نمونه هایی از تراکنش های متضاد که اشتباه پیش می روند را بررسی می کنیم.
تراکنش 1:
شخص 1 (وضعیت شخصیتی بالغ): آنطور که ما برنامه ریزی کرده بودیم پیش نرفت، بیایید یکبار دیگر مرور کنیم و دریابیم که دفعه بعد چه چیزی را باید بهتر انجام دهیم.
شخص 2 (وضعیت شخصیتی کودک): چرا همیشه رفتار انتقادی دارید؟ من هرگز نمی توانم کاری را درست انجام دهم.
تراکنش 2:
شخص 1 (وضعیت شخصیتی بالغ): ممنون می شوم که کمی برای توضیح بیشتر این شغل وقت بگذارید.
شخص 2 ( وضعیت شخصیتی والد): آیا باید همه کارها را من انجام دهم؟ خودم می توانم از پس کارها برآیم.
توصیه من:
خود را با آنچه در طول مکالمه رخ می دهد، هماهنگ کنید. ایده برقراری ارتباط رو در رو وقتی شکل می گیرد که هر دو طرف حضور داشته باشند و در یک وضعیت بالغ به بالغ باشند. این حالت ایده آل است. ما می توانیم با آگاهی بیشتر در مورد افکار و احساسات خود و سپس مشاهده دیگران و انتخاب آگاهانه نحوه پاسخ به آن ها، برای دستیابی به این حالت ایده آل تلاش کنیم.
شناسایی منشا تعارض در محیط کار به کمک تحلیل رفتار متقابل
بر اساس TA (تحلیل رفتار متقابل)، تعارض ها اغلب وقتی ظاهر می شوند که تراکنش ها متضاد یا پنهانی باشند. یک تراکنش متضاد وقتی رخ می دهد که وضعیت های شخصیتی ارسال کننده و دریافت کننده با هم تطابق نداشته باشند و همین منجر به سوءتفاهم یا رد می شود.
به عنوان مثال، اگر از رئیس خود در یک وضعیت شخصیتی بالغ درخواست بازخورد کنید، اما رئیس شما در یک وضعیت شخصیتی والد انتقادی به شما پاسخ دهد، ممکن است احساس تدافعی در شما شکل گیرد. یک تراکنش پنهانی وقتی رخ می دهد که یک پیام مخفی یا دستکاری شده در ارتباط نهفته باشد که با وضعیت شخصیتی فرد سازگاری ندارد.
به عنوان مثال، اگر همکار شما در وضعیت شخصیتی کودک از شما تعریف کند، اما در واقعیت بخواهد در وضعیت شخصیتی والد در کار شما خرابکاری ایجاد کند، ممکن است احساس رنجش یا خیانت در شما به وجود آید. به منظور شناسایی منشا اصلی تعارض ها، باید تراکنش ها و وضعیت شخصیت های طرف های درگیر را تجزیه و تحلیل کنید و به دنبال هر گونه نشانه ای از پیام های پنهانی یا متضاد بگردید.
بهترین روش ارتباط در محیط کار بر اساس تحلیل رفتار متقابل
یکی از اهداف TA کمک به برقراری ارتباط قاطعانه تر و موثرتر است و این کار را با استفاده از وضعیت شخصیتی بالغ انجام می دهد. وضعیت شخصیتی بالغ مناسب ترین وضعیت شخصیتی برای حل تعارض ها است، زیرا به شما اجازه می دهد نیازها و نظرات خود را بدون پرخاشگری یا منفعل بودن در میان بگذارید. به منظور برقراری ارتباط قاطعانه تر، باید از لحن محترمانه و واضح استفاده کنید، از قضاوت و سرزنش دیگران اجتناب کنید، بر حقایق و راه حل ها تمرکز کنید و به صورت فعالانه و همدلانه به طرف مقابل خود گوش دهید.
همچنین باید از وضعیت شخصیتی و عواطف خود آگاه باشید و وقتی با یک تعارض مواجه می شود، در وضعیت شخصیتی والد یا کودک به آن واکنش نشان ندهید. با برقراری ارتباط قاطعانه تر، می توانید احتمال بروز تراکنش های متضاد یا پنهانی را کاهش دهید و احتمال تراکنش های مکمل که هماهنگ هستند، افزایش می یابد.
برای این که TA را در عمل به کار گیرید و تعارض های موجود در محیط کار خود را برطرف کنید، باید شرایط بروز تعارض و طرف های درگیر در آن را شناسایی کرده و تراکنش ها و وضعیت های شخصیتی را تجزیه و تحلیل کرده و با استفاده از وضعیت شخصیتی بالغ به صورت قاطعانه واکنش نشان دهید و با همکاری هم به یک راه حل برد-برد دست یابید. همچنین بسیار مهم است که نتایج فرآیند را ارزیابی و بررسی کنید. با انجام این کار می توانید به بهبود برقراری ارتباط و مهارت های بازخورد خود کمک کرده و به صورت سازنده تر و موثرتر با تعارضات مقابله کنید.
مثال
تراکنش مکمل
برقراری ارتباط موفق در محیط کار نیازمند تراکنش های مکمل است. تراکنش مکمل شامل فردی است که مکالمه را در یکی از سه وضعیت شخصیتی آغاز می کند، مانند والد به کودک، سپس طرف مقابل به او پاسخ می دهد، مانند کودک به بالغ.
به عنوان مثال، یک سرپرست زمانی که کارمندش را به خاطر تاخیر در حضور در محل کار سرزنش می کند از وضعیت شخصیتی والد به کودک استفاده می کند. اگر کارمند عذرخواهی کند و بگوید که دیگر این رفتار او تکرار نمی شود، در واقع در وضعیت شخصیتی کودک به والد پاسخ داده است و نتیجه آن یک تراکنش مکمل است.
همچنین، دو همکار را در نظر بگیرید که یک پروژه ناموفق را با هم بررسی می کنند. اگر یکی از آن ها پیام بالغ به بالغ مبتنی بر «بیایید بررسی کنیم که چه اشتباهی رخ داده است» را ارسال کند و یک پاسخ بالغ به بالغ از طرف دوم مبنی بر «بله، بیایید با همکاری هم دلیل اشتباه را پیدا کنیم» دریافت کند، تراکنش مکمل است.
تراکنش متضاد
وقتی تحلیل رفتار متقابل را در ارتباطات خود بررسی می کنید، بسیار رایج است که شاهد تراکنش های متضاد باشید. این نوع تراکنش بین یک سرپرست و کارمندان یا بین خود کارمندان رخ می دهد. وقتی یک تراکنش متضاد به وقوع می پیوندد، به احتمال زیاد منجر به قطع ارتباط خواهد شد مگر این که یکی از طرفین پاسخ خود را به یک وضعیت شخصیتی مکمل تغییر دهد. این ممکن است وقتی رخ دهد که دریافت کننده برداشت نادرستی از پیام ارسال کننده داشته باشد یا در وضعیت شخصیتی به شما پاسخ دهد که اصلا انتظارش را نداشتید.
به عنوان مثال، یک مدیر در وضعیت شخصیتی بالغ به بالغ از کارمند خود در مورد اشتباه در گزارش ارائه شده سوال می کند. اگر کارمند با استفاده از وضعیت شخصیتی کودک به والد پاسخ دهد و شکایت کند که چرا همیشه از او انتقاد می شود، یک تراکنش متضاد رخ داده است.
تاکید بر نوازش
یک بخش مهم از تکنیک های تحلیل رفتار متقابل، مفهوم نوازش است. انسان ها نیاز مستمری به نوازش دارند، که به عنوان واحدهای ساده روابط بین فردی شناخته می شوند. مدیران و سرپرست ها می توانند ازطریق نوازش مستمر یک محیط کار مثبت و رابطه مثبت با کارمندان خود ایجاد کنند. مثال ها شامل تحسین کلامی یک کارمند، تعریف و تمجید از او یا ارائه یک بازخورد مثبت در مورد یک پروژه است. نوازش ها همچنین می توانند جنبه فیزیکی داشته باشند مانند دست دادن با کارمند. اگر کارمندان نوازش های منفی را تجربه کنند، مانند انتقاد دائمی از یک رئیس سخت گیر، نگرش کاری منفی خواهند داشت.
بازی های ذهنی
بازی های ذهنی روانشناختی که اغلب در محیط کار انجام می شوند، مجموعه ای از تراکنش های تکراری هستند. این بازی ممکن است در سطحی منطقی به نظر آید، اما در نهایت همه چیز در مورد تقویت وضعیت روانشناختی یک فرد است. به عنوان مثال، از زیر بار مسئولیت شانه خالی کردن اغلب در سازمان هایی رخ می دهد که تصمیمات مهم را به سطوح سلسله مراتبی دیگری از مدیریت انتقال می سپارند. مثال دیگر، بازی سرزنش است که در آن تلاش برای گذاشتن مسئولیت بر عهده فرد یا گروهی دیگر انجام می شود.
وقتی که یک رئیس برای دریافت پیشنهادات در مورد موضوعی جلسه ای ترتیب می دهد، ممکن است بازی «چرا پیشنهادی نداری/بله، اما» را انجام دهد، اما سپس هر پیشنهادی را که کارمندان ارائه می دهند را کنار می گذارد تا به این نکته اشاره کند که راه حل او بهترین پاسخ است.
رفتارهایی که باید اجتناب شوند
نظریه برن پیشنهاد می دهد که وضعیت شخصیتی والد انتقادی به احتمال زیاد به بی اعتمادی، بی احترامی و عدم مشارکت کارمندان ختم می شود. به این نشانه ها توجه کنید:
- تحقیر در جمع: به عنوان مثال، تحقیر یکی از کارمندان در حضور کارمندان دیگر در محیط کار.
- یا حرف من یا هیچی: هیچ فضایی برای حرکت یا توجه به زندگی شخصی یا حجم کاری موجود نیست.
- مدیریت خرد: ناتوانی در اعتماد به کارکنان خود که به طور معمول به دلیل کمبود احترام ازطریق وضعیت شخصیتی والد انتقادی-کودک سازگار به وجود می آید.
- صحبت کردن و رفتار مانند والدین.
- رفتار ترجیحی.
- مدیریت و ارتباطات از احساسات و مشکلات گذشته.
- ارتباط موفق برای SME.
به گفته برن، اگر بتوانید طرز فکر خود را تغییر دهید و به وضعیت فعلی خود فکر کنید، روابط بین فردی شما بهبود می یابد.
اگر به مکالمه بالغ به بالغ نگاهی بیاندازیم که شامل منطق و حقایق از تجربیات پیشین است، می توانیم به سازنده ترین حالت خود دست یابیم. اینجاست که می توانیم فرصت ایجاد گفتگوهای فعال و معنادار و روابط موفق بین فردی را به دست آوریم.
بنابراین، توصیه کلیدی ما برای ایجاد روابط بین فردی مثبت در محیط کار چیست؟ با دیگران طوری رفتار کنید که می خواهید دیگران با شما رفتار کنند. همه ما به خوبی می دانیم که مکالمه برای موفقیت یک کسب و کار بسیار حیاتی است و این موضوع برای ارائه بازخورد عالی نیز صدق می کند. منبع رایگان ما را دانلود کنید، راهنمای یک مدیر برای ارائه بازخورد موثر.
تکنیک های تحلیل رفتار متقابل در محیط کار
تحلیل رفتار متقابل به نحوه برقراری ارتباط با دیگران و تقسیم روابط به چهار تراکنش کلیدی می پردازد. این تکنیک ها می توانند به ما کمک کنند تا قاطعانه تر عمل کنیم، مسیر خود را دنبال کنیم و بیشتر از ارتباط خود با دیگران آگاه شویم. این تکنیک ها برای زندگی روزمره و کسب و کار به یک اندازه مفید هستند. در اینجا چند روش برای درک بهتر تحلیل رفتار متقابل در محیط کار با هدف ایجاد تیمی قوی تر آورده شده است:
اتحاد
اتحاد بر مبنای روابط موثر به وجود می آید. این موضوع هم در روابط کاری و هم روابط شخصی صدق می کند. مولفه های کلیدی اتحاد به شرح زیر هستند:
- ابراز نگرانی،
- تقسیم قدرت در تصمیم گیری،
- پشتیبانی کلامی،
- به کارگیری راه حل های خلاقانه
Anger work (کار خشم)
اریک برن همچنین تکنیکی به نام Anger work (کار خشم) را توسعه داد. تکنیک او با بیان احساسات مرتبط با خشم و استفاده از آن ها برای برانگیختن درک دیگران و خود سر و کار دارد. برای کنار آمدن کامل با خشم، افراد باید با یافتن ریشه اصلی به آن بپردازند:
- از چه چیزی عصبانی هستید؟
- از چه کسی عصبانی هستید؟
- و دقیقاً چه چیزی باعث عصبانیت شما می شود؟
بسیاری از افراد احساس خشم را به دلیل قرار گرفتن در موقعیت های استرس زا مانند اضطراب یا افسردگی تجربه می کنند. بسیار مهم است که این دلایل را شناسایی کرده و به آن ها رسیدگی شود.
تکنیک Cushion work (کار کوشن)
این تکنیک در انواع مختلف روابط سودمند است، حتی در روابط شخصی اما ما بر عملکرد آن در محیط کار تمرکز می کنیم. Cushion work به نظارت بر تراکنش های بین شما و همکاران/مدیران شما کمک می کند تا هرگونه چرخه ناسالم شناسایی شود. به عنوان مثال، کارآموزان ممکن است همیشه ساعات طولانی کار کنند، زیرا نمی خواهند توسط همکاران یا مربیان خود به عنوان تنبل تلقی شوند.
نتیجه گیری
مهم نیست چه کسی هستید یا در محیط کار چه جایگاهی دارید، بسیار مهم است که از همکاران خود حمایت کنید. برای داشتن یک تیم کارآمد و شاد، مدیران باید اطمینان حاصل کنند که همه اعضای تیم رابطه خوبی با یکدیگر دارند. مدیران باید نیازهای همه را شناسایی کرده و به آن ها رسیدگی کنند و یک محیط کار آرام و راحت برای همه ایجاد نمایند.
در این مقاله در مورد کاربرد تحلیل رفتار متقابل در محیط کار توضیح دادیم و نحوه مدیریت بهتر افراد از طریق تحلیل رفتار متقابل در محیط کار را به شما آموزش دادیم. این تکنیک یک روش بسیار محبوب در میان صاحبان کسب و کار است، زیرا به افراد این امکان را می دهد تا از طریق تقسیم تعاملات به دو دسته بندی اصلی خود را بهتر درک کنند: تراکنش ها و ارتباطات.
برای اینکه به طور کامل با کارکرد تحلیل رفتار متقابل آشنا شوید می توانید در دوره آموزشی تحلیل رفتار متقابل که در موسسه خرد برگزار می شود شرکت کنید و علاوه بر فراگیری مباحث مهم مرتبط، مدرک معتبر با مهر وزارت علوم بگیرید.
