مدیریت ادعا از پراهمیت ترین و یکی از چالش‌های بزرگ پروژه‌ها است . قراردادها عموما در زمان انجام، به دلایل متعدد با ادعای یکی از طرفین ، نسبت به دیگری مواجه میشوند. ادعا معمولاً درخواست کتبی به انضمام مدارک قراردادی است که در موضوعات جبران خصارت زمانی ،مالی و یا محقق شدن دیگر شرایط که ازنظر قراردادی، باعث ایجاد اختلاف میان طرفین قرار داد میشود.
ارزیابی موفقیت طرح هاي عمرانی به عنوان یکی از مشخصـه هـاي توسـعه اقتصـادي هـر کشـور معمولاً از سه پارامتر اصلی زمان، هزینه و کیفیت استفاده میشود؛ با این حـال ممکـن اسـت عوامـل دیگري که به نظر نامرئی میرسند، نقـش مهـم و برجسـته اي داشـته باشـند کـه یکـی از ایـن عوامـل نامرئی ادعاها هستند .افزایش ادعاها در پـروژ ه هـاي سـاخت بـا حصـول اهـداف اصـلی سه گانه مدیریت پروژه (زمان، هزینه و کیفیت)، رابطه معکـوس داشـته اسـت.
بـه طـوري کـه افـزایش ادعاها اثرهاي منفی در سه متغیر مذکور ایجاد کرده است از این رو بـا توجـه بـه اینکـه نیـاز بـه بهره برداري سریعتر از طرح ها و به کارگیري از دانش و تجربه اجرایـی پیمانکـاران، موجـب نیـاز بـه استفاده از روش طرح و ساخت در اجراي پروژه ها شده است و نیـز بـا توجـه بـه اینکـه بـه دلیـل سابقه کم اجراي این نوع پروژه ها، بروز ادعاها و اختلافات بین عوامل آن امري اجتنـاب ناپـذیر خواهـد بود، در این مقاله بررسی ادعاها در پروژه هاي اجرا شده با روش طرح و ساخت غیرصنعتی مـد نظـر بوده است. ادعاها در صنعت ساخت کشور رایج هستند.
برای شرکت در دوره مدیریت ادعا کلیک کنید
به نظـر مـی رسـد دلیـل ایـن امـر، عـدم درك دقیق پیچیدگی و فعل و انفعال بین متغیرهاي ایجاد یک ادعـا باشـد. از ایـن رو در ایـن تحقیـق پـس از بررسی و تحلیل محتواي ادبیات موضوع، مدارك و مستندات مرتبط با ادعاها در پـروژه هـاي طـرح و ساخت غیرصنعتی کشور، مدل چهار بخشی بسـته ادعـا شـامل منشـأ، علـت، نـوع و خواسـته ادعـا، توسعه پیدا کرده است. در ادامه نیز سعی شده است تا با بررسی بخشهاي مـدل بتـوان بـه شـناخت بهتري از ادعا در جهت جلوگیري از بروز آن در پروژههاي آینده دست پیدا کرد.
برای مثال کارفرما ادعا میکند که پیمانکار از برنامه اجرائی و پیشرفت مورد توافق اخلاف زیادی دارد . ومتناسب با وضعیت عمومی و خصوصی قرار داد ، به علت تاخیر در بهره برداری آتی پروژه تقاضای خسارت میکند.
به شکل دیگر پیمانکار ادعا میکند وضعیت پیشرفت پروژه همچنان مطابق با برنامه ریزی توافق شده درحال اجرااست.در فرآیند مدیریت پروژه تعاملاتی فی مابین ادعا و تغییر وجود دارد.
درپروژه های ساخت، جبران کردن خسارت به طور متداول با پرداخت هزینه انجام میشود . Claim مالی ، تمدید اجرا و Claim زمانی یا تلفیقی از هر دو است. وجه تمایز تغییر و ادعا در عدم توافق و اجماع طرفین قرار داد در مورد صحیح بودن و یا عدم صحت موضوع میباشد . اگر در خصوص ادعا که اول یک رخداد محسوب میشود طرفین به اجماع برسند ادعا تبديل به تغيير میشود و درپروسه مديريت تغييرات پيگيري میشود. درغير اينصورت موضوع ادعا در فرآيند مديريت ادعا و در قالب مذاکره، حکميت و یا در آخر دعوي قضائي حل و فصل میشود.
برای شرکت در دوره مدیریت ادعا کلیک کنید
تعریف دقیق محدوده پروژه، برنامه‌ریزی معقول و واقع‌گرای اتخاذشده مناسب در انجام پروژه می‌تواند برخی از راه‌های در دسترسی برای کاهش یا حذف ادعاهای احتمالی باشد. همچنین اعمال ضرب‌الاجلی‌های زمانی مناسب برای پاسخ به درخواست‌های طرفین، ایجاد شرایط شرکت هر چه بیشتر طرفین در منافع پروژه، ایجاد شورای بررسی اختلاف، از ابزارهای حذف دعاوی و یا تبدیل آن‌ها به تغییرات قرارداد هست.
یکی از ماده‌های مهم در شرایط عمومی پیمان ماده مربوط به حل اختلاف هست که باید به طرفین اطمینان بخشد که قرارداد به‌طور عادلانه اجرا میشود اما علاوه براین، اختلاف باید سریع و منصفانه حل شود تا فرصت موفقیت همه عواملی از بین نرود. تجربه نشان داده است که هرگاه سازش سریعتر حل شود مشکلات به مشکلات بزرگ‌تری تبدیل نمی‌شوند.
